رژیم غذایی AIP یا رژیم غذایی خود ایمنی یک الگوی تغذیه ای هدفمند برای کاهش التهاب، ترمیم بافت های بدن و کمک به کنترل علایم بیماری های خود ایمنی است. این رژیم بر پایه حذف مواد غذایی التهاب زا و جایگزینی آن ها با مواد مغذی، ضد التهاب و تقویت کننده سیستم ایمنی طراحی شده است.
در بیماری های خود ایمنی سیستم ایمنی بدن دچار اختلال میشود و به اشتباه به سلول های سالم حمله میکند. این فرآیند باعث بروز علایمی مانند خستگی، درد مفاصل، التهاب مزمن، مشکلات گوارشی و اختلال در عملکرد بافت ها میشود. رعایت رژیم AIP با کاهش تحریک سیستم ایمنی و حمایت از سلامت روده به بهبود علایم کمک میکند.
پیشنهاد مطالعه: رژیم غذایی بیماران فشار خون بالا
نقش سد روده در بیماری های خود ایمنی
یکی از پایه های اصلی رژیم غذایی خود ایمنی توجه به سلامت سد روده است. نفوذ پذیری بیش از حد روده زمانی ایجاد میشود که دیواره روده به درستی عمل نکند و ذرات مواد غذایی یا سموم به داخل خون راه پیدا کنند. این وضعیت باعث تحریک سیستم ایمنی و تشدید التهاب میشود. رژیم AIP با حذف خوراکی های محرک و جایگزینی آن ها با مواد غذایی ترمیم کننده مانند سبزیجات برگ دار، پروتئین های بدون افزودنی و چربی های سالم، باعث تقویت سد روده و کاهش التهاب در بدن میشود.
مواد غذایی که در رژیم AIP حذف میشود
در رژیم خود ایمنی بسیاری از مواد غذایی در مرحله اولیه به صورت کامل حذف میشوند تا بدن فرصت ترمیم پیدا کند. این مواد غذایی شامل موارد زیر است:
- غلات مانند گندم، جو، برنج، ذرت و جو دوسر
- حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و سویا
- لبنیات مانند شیر، پنیر و ماست
- دانه ها و مغز ها شامل بادام، گردو، فندق، کنجد و تخمه ها
- سبزیجات خانواده شب بو مانند گوجه فرنگی، بادمجان، فلفل و سیب زمینی
- غذا های فراوری شده
- شکر سفید، شیرینی ها و نوشیدنی های صنعتی
- روغن های صنعتی و گیاهی بی کیفیت
- افزودنی های غذایی، نگهدارنده ها و رنگ های خوراکی
هدف این مرحله کاهش التهاب و ایجاد ثبات در عملکرد سیستم ایمنی است.
مواد غذایی مجاز و مفید در رژیم AIP
در مرحله اولیه رژیم AIP تاکید بر مصرف غذا های طبیعی، کامل و بدون مواد افزودنی است. برخی از مواد غذایی مهم و مفید در این رژیم عبارتند از:
- انواع سبزیجات تازه غیر شب بو
- میوه ها در مقدار کنترل شده
- گوشت سفید و قرمز با منبع سالم
- ماهی و غذا های دریایی
- چربی های سالم مانند روغن زیتون، روغن آووکادو و روغن نارگیل
- استخوان پخته شده در سوپ و آب قلم برای ترمیم روده
- سبزیجات برگ دار برای تامین ویتامین ها و مواد معدنی
- ادویه های ملایم مانند زردچوبه، زنجبیل و دارچین
بهترین سبک های رژیم غذایی سال جدید | راهنمای جامع تغذیه ۲۰۲۵
مراحل اجرای رژیم AIP
رژیم غذایی خود ایمنی در دو مرحله اصلی اجرا میشود:
مرحله اول: حذف کامل محرک ها
این مرحله معمولا بین ۳۰ تا ۹۰ روز ادامه دارد. فرد باید تمام مواد غذایی تحریک کننده التهاب را حذف کند. در این مدت بسیاری از افراد کاهش درد، کاهش التهاب، بهبود هضم و افزایش انرژی را تجربه میکنند.
مرحله دوم: باز معرفی خوراکی ها
پس از تثبیت علایم، مواد غذایی حذف شده به تدریج و به صورت مرحله ای دوباره وارد برنامه غذایی میشوند. هر ماده غذایی باید به صورت جداگانه آزمایش شود تا مشخص شود بدن فرد نسبت به آن حساسیت دارد یا خیر.
فواید رژیم AIP برای بیماران
رعایت رژیم AIP فواید قابل توجهی برای افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی دارد، از جمله:
- کاهش درد مفاصل و عضلات
- بهبود کیفیت خواب
- کاهش التهاب مزمن
- بهبود سلامت پوست
- کاهش خستگی شدید
- بهبود عملکرد روده و هضم
- تقویت سیستم ایمنی
- کمک به مدیریت علایم در بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، تیروئید هاشیموتو، لوپوس، پسوریازیس، کولیت اولسراتیو و کرون
نمونه ژیم AIP بصورت جدول و سی روزه
تذکر مهم: این جدول صرفاً یک نمونه رژیم غذایی AIP است و برای همه افراد مناسب نیست.
حتماً پیش از اجرا به صورت کامل با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
| روز | صبحانه | ناهار | شام | میان وعده |
|---|---|---|---|---|
| روز ۱ | املت از تخم مرغ و اسفناج پخته شده، نصف آووکادو، چای ساده | سینه مرغ گریل شده، سالاد کاهو و خیار با روغن زیتون، سیب زمینی شیرین پخته | خوراک ماهی سالمون با سبزیجات بخارپز (کلم برگ، هویج)، سوپ استخوان رقیق | تکه ای میوه کم قند (مثلاً توت فرنگی) یا یک مشت کدو حلوایی پخته |
| روز ۲ | پوره کدو تنبل با گوشت چرخ کرده و ادویه ملایم، چای گیاهی | خوراک گوساله با سبزیجات مکعبی، سالاد برگ سبز با روغن آووکادو | خورش مرغ و سبزیجات (بدون گوجه فرنگی)، برنج ریشه ای محدود | یک ظرف کوچک کمپوت سیب خانگی بدون شکر یا تکه های خیار |
| روز ۳ | پیوره سیب زمینی شیرین با ماهی سفید پوره شده، چند برگ ریحان تازه | کباب بوقلمون با سالاد ریشه ای (چغندر، هویج)، سوپ استخوان | خوراک میگو با سبزیجات برگ دار، کدو سبز پخته | برش های گلابی یا چند قاشق چایخوری ماست تخمیر شده گیاهی (در صورت تایید متخصص) |
نکات تکمیلی: این برنامه نمونه برای معرفی قالب غذایی AIP تهیه شده است. میزان کالری، اندازه وعده ها و نیاز های تغذیه ای فردی باید توسط متخصص تنظیم شود. هرگونه واکنش غیرمنتظره به مواد غذایی باید سریعا به پزشک گزارش شود.
چه کسانی میتوانند از رژیم AIP استفاده کنند؟
رژیم غذایی خود ایمنی برای کسانی مناسب است که با بیماری های خود ایمنی زندگی میکنند و به دنبال کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی هستند. همچنین برای افرادی که مشکلات گوارشی، نفخ، درد های مزمن، خستگی یا التهاب مزمن دارند نیز مفید است.
این رژیم برای زنان، مردان و حتی در برخی موارد برای کودکان تحت نظر متخصص قابل استفاده است.
نکات مهم قبل از شروع رژیم AIP
قبل از شروع این رژیم بهتر است با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت شود تا برنامه غذایی متناسب با نیاز های فردی تنظیم شود. برخی نکات مهم شامل موارد زیر است:
- حذف ناگهانی گروه های غذایی باید با آگاهی انجام شود
- مصرف پروتئین سالم و سبزیجات متنوع ضروری است
- تامین ویتامین ها و املاح باید بررسی شود
- نوشیدن آب کافی برای حذف سموم اهمیت دارد
- فعالیت بدنی سبک مانند پیاده روی توصیه میشود
رژیم AIP یا رژیم غذایی خود ایمنی یک برنامه کامل و هدفمند برای کاهش التهاب، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و تقویت سلامت روده است. این رژیم با حذف مواد غذایی التهاب زا و تاکید بر غذا های غنی از مواد مغذی، به افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی کمک میکند علایم خود را بهتر مدیریت کنند. اجرای صحیح این رژیم همراه با باز معرفی مرحله ای و نظارت متخصص میتواند تاثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی بیمار داشته باشد.
دکتر افشين حبيب‌زاده، متخصص داخلى و رژيم درمانى در اردبيل
فرم دریافت رژیم آنلاین از سایت رژیم تندرستی
مشاوره رژیم درمانی: ۰۹۳۸۱۰۵۹۶۳۹
رژیم تندرستی و خدمات رژیم درمانی
بدون دیدگاه