رژیم فودمپ یکی از رژیم های غذایی علمی و هدفمند است که برای کاهش علائم گوارشی مانند نفخ ، دل درد ، اسهال یا یبوست به ویژه در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) طراحی شده است. این رژیم بر پایه محدود کردن گروهی از کربوهیدرات ها است که به سختی در روده کوچک جذب می شوند و در نتیجه در روده بزرگ تخمیر شده و باعث ناراحتی های گوارشی می شوند.
رژیم فودمپ یک رویکرد علمی و کاربردی برای کاهش علائم ناراحت کننده گوارشی است . اگر از نفخ ، اسهال یا درد شکم رنج می برید و پزشک تشخیص داده که دچار سندروم روده تحریک پذیر هستید ، این رژیم می تواند گزینه خوبی برای شما باشد . البته اجرای آن باید مرحله به مرحله و تحت نظارت متخصص انجام شود تا هم علائم کنترل شود و هم تغذیه سالم حفظ شود.
در این مطلب به طور کامل با رژیم فودمپ ، مواد غذایی مجاز و ممنوع ، مراحل اجرا و فواید و معایب آن آشنا می شویم.
ارائه خدمات رژیم درمانی توسط پزشک متخصص
FODMAP چیست؟
کلمه FODMAP مخفف چند نوع خاص از کربوهیدرات است :
- فروکتان ها و گالاکتواولیگوساکارید ها (الیگوساکاریدها)
- لاکتوز (دیساکاریدها)
- فروکتوز اضافی (مونوساکاریدها)
- پلی ال ها مانند سوربیتول و مانیتول
این ترکیبات به راحتی در بدن جذب نمی شوند و وقتی به روده بزرگ می رسند ، توسط باکتری های روده تخمیر می شوند . این فرآیند منجر به تولید گاز ، کشیدگی شکم ، نفخ و تغییر در حرکات روده می شود.
چه کسانی به رژیم فودمپ نیاز دارند؟
این رژیم بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که به مشکلات مزمن گوارشی مانند موارد زیر دچار هستند:
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- نفخ مداوم و درد شکم
- اسهال یا یبوست متناوب
- احساس تخلیه نشدن کامل پس از دفع
افرادی که دچار بیماری هایی مانند بیماری سلیاک ، کرون یا کولیت اولسراتیو هستند باید پیش از اجرای این رژیم با پزشک مشورت کنند.
مواد غذایی با FODMAP بالا
در مرحله اولیه رژیم فودمپ باید از مصرف غذاهایی که میزان بالایی FODMAP دارند اجتناب شود . برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
- لبنیات معمولی مانند شیر گاو ، بستنی و ماست غیر لاکتوزی
- میوه هایی مانند سیب ، گلابی ، هندوانه ، انبه ، گیلاس
- سبزیجاتی مانند پیاز ، سیر ، گل کلم ، کنگر فرنگی ، مارچوبه
- حبوباتی مانند عدس ، نخود ، لوبیا سفید
- شیرین کننده هایی مانند سوربیتول ، مانیتول ، زایلیتول
این مواد غذایی می توانند باعث تشدید علائم گوارشی در افراد حساس شوند.
ماشین حساب کالری آنلاین برای سنجش کالری مورد نیاز بدن
مواد غذایی مجاز در رژیم فودمپ
در مقابل ، گروهی از مواد غذایی کم FODMAP وجود دارند که مصرف آن ها در طول رژیم مجاز است . از جمله:
- برنج ، سیب زمینی ، جو دوسر بدون گلوتن
- تخم مرغ ، گوشت ساده بدون افزودنی
- پنیر لاکتوز فری یا پنیرهای سفت
- میوه هایی مانند توت فرنگی ، کیوی ، موز رسیده
- سبزیجاتی مانند بادمجان ، کدو ، خیار ، اسفناج
این خوراکی ها به طور معمول باعث تحریک روده نمی شوند و به حفظ تعادل غذایی کمک می کنند.
مراحل اجرای رژیم فودمپ
رژیم فودمپ شامل سه مرحله اصلی است که به ترتیب باید اجرا شوند:
- مرحله اول : حذف
در این مرحله که حدود ۴ تا ۶ هفته طول می کشد ، تمام غذاهای پر FODMAP از رژیم حذف می شوند . هدف این است که علائم گوارشی کنترل شوند و بدن آرام شود. - مرحله دوم : بازآزمایی
پس از کاهش علائم ، گروه های مختلف FODMAP به طور تدریجی و جداگانه دوباره وارد رژیم می شوند . این مرحله کمک می کند تا مشخص شود بدن نسبت به کدام گروه حساسیت دارد. - مرحله سوم : نگهداری
پس از شناسایی مواد مشکل ساز ، رژیم غذایی نهایی به صورت شخصی سازی شده طراحی می شود که شامل مواد غذایی قابل تحمل است و تنوع غذایی نیز در آن رعایت می شود.
جدول مواد غذایی با FODMAP بالا و گزینه‌های جایگزین کم FODMAP
| گروه غذایی | مواد غذایی با FODMAP بالا | جایگزین های کم FODMAP |
|---|---|---|
| لبنیات | شیر گاو، ماست معمولی، پنیر خامه ای | شیر بادام، ماست لاکتوز فری، پنیر چدار |
| میوه ها | سیب، گلابی، هندوانه، انبه | توت فرنگی، موز رسیده، پرتقال، کیوی |
| سبزیجات | پیاز، سیر، گل کلم، مارچوبه | خیار، اسفناج، بادمجان، کدو سبز |
| حبوبات | نخود، عدس، لوبیا قرمز | لوبیای سبز، عدس پخته در مقدار کم |
| نان و غلات | نان گندم، جو، پاستای معمولی | نان بدون گلوتن، برنج، جو دوسر بدون گلوتن |
| شیرین کننده ها | سوربیتول، زایلیتول، مانیتول | شکر معمولی، شیره افرا، استویا |
مزایای رژیم فودمپ
رژیم فودمپ فواید زیادی برای سلامت گوارش دارد . از جمله:
- کاهش نفخ و گاز شکم
- کاهش درد و گرفتگی های شکمی
- بهبود عملکرد روده و کنترل اسهال یا یبوست
- افزایش انرژی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به مشکلات گوارشی
- کمک به شناخت دقیق محرک های غذایی فردی
تحقیقات نشان داده اند که بیش از ۷۰ درصد بیماران مبتلا به IBS پس از اجرای رژیم فودمپ بهبود قابل توجهی را تجربه می کنند.
معایب و چالش های رژیم فودمپ
در کنار فواید ، این رژیم معایبی نیز دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:
- محدودیت های غذایی زیاد و کاهش تنوع غذایی
- احتمال کمبود برخی مواد مغذی مانند فیبر ، کلسیم و ویتامین ها
- نیاز به نظارت متخصص تغذیه
- امکان ایجاد وسواس غذایی یا اضطراب هنگام خوردن
به همین دلیل توصیه می شود این رژیم به صورت موقت و فقط با راهنمایی تخصصی انجام شود.
نکات مهم برای موفقیت در رژیم فودمپ
برای اینکه بتوانید این رژیم را با موفقیت اجرا کنید ، به نکات زیر توجه داشته باشید:
- از یک دفترچه غذایی برای ثبت علائم و وعده ها استفاده کنید.
- برچسب های غذایی را با دقت بخوانید و از ترکیبات پنهان مانند لاکتوز یا سوربیتول آگاه باشید.
- غذاهای آماده و فراوری شده را تا حد امکان محدود کنید.
- از راهنمایی متخصص تغذیه استفاده کنید تا از کمبودهای تغذیه ای جلوگیری شود.
- بازآزمایی را با دقت و فاصله زمانی مناسب انجام دهید تا نتایج دقیق تری حاصل شود.
چه کسانی نباید رژیم فودمپ بگیرند؟
این رژیم برای افراد سالم یا کسانی که مشکلات گوارشی مشخص ندارند ، توصیه نمی شود . همچنین افرادی که دچار اختلالات خوردن هستند یا در حال رشد می باشند باید با احتیاط بیشتری رژیم را دنبال کنند.
در نهایت هدف این رژیم کمک به شما برای پیدا کردن الگوی غذایی متناسب با نیازهای بدن خودتان است.
پزشک متخصص رژیم فودمپ و رژیم مناسب
دکتر افشین حبیب زاده، متخصص داخلی و رژیم درمانی، از جمله پزشکان باتجربه در حوزه درمان اختلالات گوارشی از طریق تغذیه است. ایشان با رویکردی علمی، رژیم های شخصی سازی شده مانند رژیم فودمپ را برای بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS)، نفخ مزمن، دردهای شکمی و اختلالات جذب طراحی می کند.
رژیم فودمپ با حذف تدریجی مواد غذایی پر FODMAP و جایگزینی آن ها با خوراکی های قابل تحمل، به کاهش علائم گوارشی کمک می کند. دکتر حبیب زاده در جلسات مشاوره، با بررسی دقیق علائم بیمار، آزمایش ها و سبک زندگی، برنامه غذایی مرحله به مرحله تنظیم می کند.
در صورت نیاز به درمان تغذیه ای ریشه ای و علمی برای مشکلات گوارشی، مشاوره با دکتر افشین حبیب زاده گزینه ای مناسب و قابل اعتماد محسوب می شود.
فرم دریافت رژیم آنلاین از سایت رژیم تندرستی
مشاوره رژیم درمانی: ۰۹۳۸۱۰۵۹۶۳۹
رژیم تندرستی و خدمات رژیم درمانی
بدون دیدگاه